Biziraupena politizatzean datza Lurraren Altxamenduen ekologia politikoa -Asier Bastarrika-

Data:

BURUJABETZA

Plano sinbolikoan, biziraupen-praktikek eta materialek jasaten duten mespretxutik askatu behar dugu geure burua. Halaber, erakundeen eta biziraupen-baliabideak bereganatzea antolatu eta herri-erabilera debekatzen duten dispositiboen aurka borrokatu behar da nahitaez.

Zeanuri, XX. mende hasiera. / ZeZe lizentziatxoa deko irudi zoragarri honek (hots, ezin da zabaldu, kultura baino garrantzitsuagoa da diruaaa). Ta hauek dira “gure” euskalgintzalariak… Zuzenago: euskalgintza teknikari mertzenarioak… Ni “ESKUBIDE INTELEKTUALEN” AURREAN INTSUMITU NINTZAN. Salaketa formala egiteko baduzue nire kontaktua eskura (Haizea, edizio lana egin duena).

 

AUTOREA

Asier Bastarrika Gorostiza 

Okina eta aita. Basabizizalea. Aia

 

IDEIA NAGUSIAK

[Haizearen oharra: ia-ia lortu dut garaiotako funtzionamendu orokorra ('Irakurtzeko denborarik ez dekot, biño katutxoen bideoak ikusten ditut ZureTutuan') onartzea. Hortik ideia nagusiak jasotzea artikulu hasieran, gehiengoak, asko jota, honaino soilik irakurriko duenaren jakitun. Erabat, bihotzez, eta inpotentzia sentipenik gabe egitea lortzen dudanean, ziur terapeutaren zorionak jasoko ditudala]. 

Mendekotasuna eta ezintasuna hondamendiaren aurrean

  • Gure ezintasuna estu lotuta dago kapitalismo industrialarekiko dugun mendekotasun materialarekin.
  • Badakigu geure premien asetzea sistemaren funtzionamendu onaren mende dagoela.

Biziraupena teoria eta praktikaren bihotzean

  • Gure bizi-baldintzez jabetzea ezinbestekoa da sistema industrialarekiko mendekotasuna gainditzeko.
  • 'Lurra makinengandik berreskuratu behar dugu' (FRA)
  • Politika moderno guztia obsesionatuta egon da biziraupenaren arazoari behin betiko aurre egiteko proiektuarekin.

Askatasunaren nozio tamalgarri batetik emantzipatzea

  • Beharra gainditzearen ameskeriaren atzean askatasunaren nozio zalantzagarri bat txertatzen da.
  • Inplizituki onartuta aurkitzen dugu asmo hori askatasunaren nozio liberal eta burges guztietan eta esplizituki antzinako nozio marxistetan. 

Eguneroko beharretatik "askatzeko" bi aukera baino ez daude:

  • Beste batzuek burutzea guri dagozkigun zereginak (soldatapeko prekarioenek beraien zein besteon lan/beharren karga bikoitza jasan behar dute horretarako).
  • Robot edo makinek egitea (honek badakar, inplizituki, naturaren menderakuntza asmo suntsitzailea; eta, esplizituki, arpilatze [*1] koloniala, soldatapekoen esplotazioa meategi eta fabriketan; planetaren mugekin talka gaindiezina; sozialki unibertsalizatuezina izatea).

Eraldaketa sozialaren bi zutabeak:

  • ARLO MATERIALEAN: Ez da nahikoa megamakina elikatzeari uztea, saboteatu ere egin behar da (biziraupena birpolitizatzeak ez baitu esan nahi biziraupen-praktiken ugalketa “berez” nahikoa izango denik gure ibilbide suizida biratzeko, baizik eta Lurrerako eta biziraupen-praktiketarako sarbidea blokeatzen duten giltzarrapoak [*2] identifikatzea eta leherraraztea).
  • ARLO SINBOLIKOAN: bizirauteko praktikekiko mespretxutik jaregin [*3] behar diegu geure buruei, patriarkatuari lotuta dagoen ideologiak, alegia, 'nagusien ideologiak', produzitu eta sustatutako ipar-galtzea baita hau. 


ARTIKULUA

Une historiko paradoxikoan gaude badakigulako egungo ibilbide sozioekologikoak kale itsu batera garamatzala. Hala ere, ez gara gai norabidea aldatzeko, edo aurreranzko ihesa geldiarazteko behintzat. Nola azaldu paradoxa hori arrazionaltasunaren gailurtzat jotzen den zibilizazio batean? Eta, batez ere, nola gainditu gure ezintasuna? 

Mendekotasuna eta ezintasuna hondamendiaren aurrean

Dilema horiek denbora luzea daramate ekologia politikoaren gogoan. Baina, Frantzian behintzat, gero eta gehiago saiatzen dira honako hipotesi politikoaren inguruko erantzuna ematen: gure ezintasuna estu lotuta dago kapitalismo industrialarekiko dugun mendekotasun materialarekin. “Borrokatzen dugun sistema ekonomikoaren mendekoak gara”, diote Lurraren Altxamenduek (Soulèvements de la Terre), bi urte igaro ondoren mugimenduaren lehen balantzea egiten duen liburuan: Premières secousses (La Fabrique, 2024).

Badakigu geure premien asetzea sistemaren funtzionamendu onaren mende dagoela

Badakigu geure premien asetzea sistemaren funtzionamendu onaren mende dagoela, asaldura sozialik txikiena ere — iraultzaz ez hitz egiteagatik — desantolaketaren, eskasiaren, eta, beraz, frustrazioaren eta arriskuaren sinonimo baitira. Sozialki, ordena eta bakea hazkundearen mende daude, hori baita desberdintasunak jasangarri egiteko modu bakarra, beraz, sistema kudeatu nahi duten alderdi guztientzat kosta ahala kosta mantendu beharrekoak dira: «Nadie quiere un proceso independentista conflictivo que reduzca el bienestar social».

Irtenbide sozioekologikorik gabeko kalezulo honetan harrapatuta baldin bagaude, epe luzera izaki bizidun gehienen bizi-baldintzak suntsitzen dituen sistema baten mende bizi garelako da. Sistema horrek hondamendira garamatzala badakigun arren, ez dugu ikusten nola atera bertatik: bere presoak gara, zentzu material eta mentalean, indibidualean zein kolektiboan.

Biziraupena teoria eta praktikaren bihotzean

Sistema industrialarekiko mendekotasuna gainditzeak gure bizi-baldintzez jabetzea eskatzen du, gure beharrak asetzeko behar dugunaren ekoizpenaz jabetzea, pixkanaka, eta, horrela, suntsitzen gaituen sistema elikatzeari uztea. Horixe da, hain zuzen ere, autonomia materialaren zenbait modu lantzen saiatzen garen pertsona guztiok aspaldi honetan egin duguna, batez ere elikaduraren, energiaren edo teknikaren arloan. Antzeko zerbait egiten du L’ Atelier paysan nekazaritza tresnen autoeraikuntza kooperatibak ere; honela dio 2021ean argitaratutako manifestu politikoan: Reprendre la terre aux machines.

Politika moderno guztia obsesionatuta egon da biziraupenaren arazoari behin betiko aurre egiteko proiektuarekin

Keinu politiko horrek sakonera handiko iraultza teoriko eta estrategikoa dakar berarekin, politika moderno guztia obsesionatuta egon delako biziraupenaren arazoarekin behin betiko amaitzeko proiektuarekin.

Bertolt Brecht antzerkigile komunistak esaten zuen galdera “moralak” egin aurretik, eta egin ahal izateko, tripa beteta eduki behar dela. Hala ere, biziraupenaren arazoa ezin da eten, egunero mahaigaineratzen da berriro. Arazoa behingoz konpontzeko asmoak, paradoxikoki, historiako kinka larrienean jarri du gizateriaren iraupena.

Askatasunaren nozio tamalgarri batetik emantzipatzea

Beharra gainditzearen ameskeriaren atzean askatasunaren nozio zalantzagarri bat txertatzen da: aske izateak eguneroko bizitzako beharretatik askatzea dakarrela, hau da, bizirauteko jardueretatik askatzea.

Horri kontrajartzeak nabarmentzen du indarrean dauden biziraupenerako jardunen izaera iraultzailea.

Beharra gainditzearen ameskeriaren atzean askatasunaren nozio zalantzagarri bat txertatzen da

Ezin dugu askatu gure bizimodua osatzen duten beharrez (elikadura, zaintza, etxebizitza, jantzia… ). Aitzitik, inplizituki onartuta aurkitzen dugu asmo hori askatasunaren nozio liberal eta burges guztietan eta esplizituki antzinako nozio marxistetan. Hala ere, ezinezkoa da hori erdiestea gizaki guztiok askatasun-maila bera izan behar dugula uste badugu. Azken finean, eguneroko beharretatik askatzeko bi aukera baino ez baitaude:

  • Beste batzuek burutzea guri dagozkigun zereginak. Kasu honetan, okerren ordaindutako langileek beraien zein besteon beharren karga bikoitza jasan behar dute. Batzuen askapenak besteen nagusitasuna dakar.
  • Robotak edo makinek egitea. Horrek naturaren menderakuntza asmo suntsitzailea dakar, arpilatze koloniala, langile esplotatuak meategi eta fabriketan eta, gainera, bateraezina da planetaren mugekin. Naturaren menderatze industrialaren bidezko askapena ezin izango da inoiz unibertsalizatu. Eta, jatorriz aristokratikoa zen nozio hori neurri batean “demokratizatua” izan den herrialdeetan, herri-klaseen biziraupena sistema esplotatzailearen funtzionamenduaren mende jarriz egin da hori.

Beraz, iritsi da ordua gure imajinarioa aldatzeko eta askatasuna naturari egokitutako biziraupen komunaren ardura kolektibo eta berdintasunezkoan soilik orokortu daitekeela onartzeko.

Eraldaketa sozialaren bi zutabeak

Nolanahi ere, gaizki-ulertu posible bat argitu behar da. Biziraupena birpolitizatzeak ez du esan nahi biziraupen-praktiken ugalketa berez nahikoa izango denik gure ibilbide suizida itzularazteko. Izan ere, alternatiba guztiak, lortuak izan arren, kapitalismo industrialaren eta haren albo-kalteen hondeamakinek zanpatuak izatera kondenatuta baitaude. Ez da nahikoa sezesioa, hau da, megamakina elikatzeari uztea: saboteatu ere egin behar da. Bi gauzak egin behar dira: tokian tokiko autonomia materialaren formetara itzuli, eta, aldi berean, sistemaren aurkako borroka globalean parte hartu.

Biziraupena birpolitizatzeak ez du esan nahi biziraupen-praktiken ugalketa “berez” nahikoa izango denik gure ibilbide suizida biratzeko

Biziraupena birpolitizatzeak, Lurraren Altxamenduak dioenez, lurrerako eta biziraupen-praktiketarako sarbidea blokeatzen duten giltzarrapoak identifikatzea eta leherraraztea esan nahi du.

Arlo sinbolikoan, patriarkatuari lotuta dagoen bizirauteko praktikekiko mespretxutik askatu behar dugu. Eta, arlo materialean, beharrezkoa da bizirauteko baliabideak bereganatuz herri-erabilera debekatzen duten erakunde eta dispositiboen aurka borrokatzea, eta, horretarako, matxinatu egin beharra dugu nahitaez.

Artikulu hau 2025-01-25ean Z/E1 Zona de Estrategian Aurélien Berlanek sinatutakoan oinarrituta dago, neuk libreki laburtu, moldatu eta itzulita.


EUSKERA ZUZEN TA JATORRA OHARRAK

(Jatorra, ez guayista zentzuan; baizik eta jatorrizko kosmobisioaren aztarnen atzetik tiraka ibil zalea).

*1 ARPILATZE: saqueo, pillaje (CAS); saccage, pillage (FRA).

*2 GILTZARRAPO: ze hitz polita, ezta? candado (CAS);  cadenas (FRA).

*3 JAREGIN, JAREGITEN (nork-nori, nor osagarririk gabe): askatu, libratu. Adibidez: 'Hiru zenbatzean, jaregin usoei'. 

JARE (bat); JAREI (bizk): (izenondoa): aske, libre. 

JAREGILE (izena): askatzaile. 

Zergatik proposatzen den "aske" hitzari alternatiba: hitz artifiziala delako, sabinismoa, antza, 'hatz'-etik datorrena, beraz, gordetzen duen esanahia, kutrea da oso, 'askatu'-k 'hatz'-etik libratu, esan nahi du? 

Hausnarketa bide zabala dakar honek, adibidez:

Zergatik asmatu behar izan zuen euskal hitz bat tipo horrek erderetako 'liber' errotik (libertad, liberté) datorkigun kontzeptua izendatzeko? Ez al zuen euskarak 'aske' esateko hitzik? Nola da posible? Gatibu sentitzen ez denak ez du inondik askatu beharrik... honi loturik ote? Edonola ere, 'jare-jarei' ditugu, egun bai, beharrezkoa dugun kontzeptu horren termino egokitzat proposatzen dena hemen.  

 

BURUJABEN HARPIDETZA EGITEKO

https://chat.whatsapp.com/CeoV3tnWXQF0Mn2QLhryGJ

 


 

  

 

Iruzkinak

Argitaratu iruzkina

Utzi iruzkina hemen (izen eta abizenez bada, sinesgarritasun handiagoa izango du; baina, talde baten izenean edota anonimotasunaren babespean nahiago baduzu(e), aurrera!)